काठमाडौ। नेपाली चलचित्रको ५२ बर्षको इतिहासमा भाषिक रुपमा नेपालभाषी कलाकारहरुको योगदान अत्यन्त अतुलनीय नै रहेको छ। विसं २०२२ सालमा निर्माण भएको नेपालको पहिलो चलचित्र आमामा आमाको प्रमुख भूमिकामा अभिनय गर्ने कलाकार नेपालभाषी चैत्यदेवी सिंह हुन्।
सोही चलचित्रका नायक शिवशंकर मानन्धर पनि नेपालभाषाी नै हो। अर्कोतर्फ पहिलो रंगीन नेपाली चलचित्र कुमारीकी नायिका आमाकी आमा चैत्यदेवी सिंह हुन। अर्कोतर्फ व्यावसायिक रुपमा अत्यन्त चर्चित चलचित्र सिन्दूरकी नक्कली बसुन्धरा भुसाल तथा जीवन–रेखाका नायक शिव श्रेष्ठ पनि नेपालभाषी नै हुन्। खोजी गरेमा यस्ता धेरै नेपालभाषी कलाकारहरु भेटिन्छन्। र उनीहरुले नेपाली चलचित्रको लिडिङ नै गरिरहेका छन्।
भाषिक रुपमा तिनको खोजी हुनु आवश्यक भैसकेको नेवाः फिल्म सोसाइटीव्दारा शुक्रबारवाट काठमाडौमा आयोजित दुई दिने नेवा फिल्म फेस्टिबलमा प्रस्तुत डकुमेन्ट्रीले आवाज बुलन्द गरेको छ। नेपालभाषाका सशक्त संचारकर्मी बिराजकाजी राजोपाध्यायको उदघो्षण तथा आयोजक नेवाःफिल्म सोसाइटीका अध्यक्ष लुजःसिंह निर्माण तथा सम्पादन अनि प्रस्तुतिमा प्रस्तुत डकुमेन्ट्रीमा नेपाली चलचित्र निर्माणको २० बर्षपछि नेपालभाषाको चलचित्र निर्माण भएको उल्लेख रहेको छ।
विसं.२०४२ सालतिर निर्माण भएको चलचित्र सिलु नै नेपालभाषाको पहिलो चलचित्र हो। जसमा जुजुभाइ महर्जन र नविना श्रेष्ठको प्रमुख भूमिका रहेको छ। निर्देशन प्रदीप उपाध्यायले गरेका हुन्। सिलु नेपालभाषी तथा गैरनेपालभाषीहरुले अत्यन्त मन पराएको चलचित्र हो। सिलु निर्माण भएर प्रदर्शन भएको २० बर्षपछि बल्ल अर्को नेपालभाषाको चलचित्र राजमति निर्माण भयो।
हिसिला महर्जन, श्रीकृष्ण श्रेष्ठ, मणिराज लवट लगायतका कलाकारहरुको अभिनय रहेको यस चलचित्रको निर्देशन नीर शाहले गरेका हुन्। अत्यन्त कलात्मक चलचित्र राजमतिको पनि निक्कै चर्चा तथा परिचर्चा भएको थियो। नेपालभाषाका यी दुई चलचित्र निर्देशन गर्ने दुवै निर्देशक प्रदीप उपाध्याय तथा नीर शाह गैरनेवार थिए। सिलु र राजमतिको त्यो इतिहासलाई नेपालभाषामा निर्माण गरिएका केही भिडियो चलचित्रले निरन्तरता दिने कोशिश भएतापनि खासै उपलव्धी भने भएको थिएन।
पछिल्लो दशकमा बाँला मयजु, पानवती, चण्डालिका, तुयुमति जस्ता नेपालभाषाका चलचित्र निर्माण भएपछि निरन्तरता पाएको महशुश गरिएको छ। यसवीचमा सयौं नेपालभाषाका चलचित्र निर्माण भएतापनि चलचित्र प्रदर्शन गर्नका लागि हल नपाउंदा तथा ती चलचित्रको प्रवद्र्धन गर्नका लागि आधिकारिक निकाय नहुंदा केवल सीडी तथा भीसीडीमा सिमित रहिरहेको अवस्था रहेको छ।
यस अवस्थालाई दूर गर्न गठित नेवाःफिल्म सोसाइटीले यो बर्ष दोश्रो नेपालभाषाको फिल्म फेस्टिबल गरिएको जानकारी आयोजक नेवाःफिल्म सोसाइटीका संस्थापक अध्यक्ष लुःज सिंहले बताएका छन्। शुक्रबारको पहिलो दिन जापानमा दुई दशकअघि नै पुरस्कृत बन्न सफल नेपालभाषाको जातिय विभेदको उत्कृष्ट चलचित्र पखाः विशेष प्रदर्शन गरिएको थियो। त्यसपछि व्यावसायिक चलचित्र थम्हःम्हुगुःगाः प्रदर्शन गरिएको थियो।
सुरेश खड्गीको निर्माण तथा रविन्द्र शाहीको सशक्त निर्देशन रहेको चलचत्रि थम्हःम्हुगुःगाःमा किशोर शाही, रुबिना महर्जन,मीरा माली, सुरेन्द्र केसी मुलाःसाग जस्ता कलाकारहरुको अभिनय रहेको छ। बर्तमान सामाजिक यथार्थपरक कथामा आधारित चलचित्र थम्हःम्हुगुःगाःले आफैले खनेको खाल्डोमा आफू नराम्ररी फस्दा अरुले फाइदा लिएको अनि आफ्नो धन तथा परिवार ध्वंस्त बनेको कथाको तानाबुना बुनिएको छ। जुन उत्कृष्ट सामाजिक सन्देश मानिएको छ।
त्यसको अलावा कल्लि र चन्द्रमान नामक दुई नेपालभाषी चलचित्र प्रदर्शन गरिएको हो। शनिवारको दिन समापन समारोहमा नेपालको प्रथम चलचित्र आमाको आमा चैत्यदेवी सिंह र कमेडी किङ मदनकृष्ण श्रेष्ठलाई विशेष सम्मान प्रदान गर्ने भएको छ। साथमा चार चलचित्र कथंह, तापलय,लिधंसा र तिन तिकः महाविकः प्रदर्शन गरिने भएको छ।
प्रकाशन मिति–२०७४ साल कात्तिक १० गते शुक्रबार ।
